Ντελή
Του Γιάννη Κουτσοκώστα
Νοτιοανατολικά από τον οικισμό Πίτζιν (Παλαιό Πίτσι) και σε χαμηλότερη υψομετρικά τοποθεσία δημιουργήθηκε σε μεταγενέστερους χρόνους νέος οικισμός με το όνομα Ντελή. Κατά τη μαρτυρία του αειμνήστου Τριανταφύλλου Γ. Δερνίακα (Τριανταφ’λλάκου) οι νέοι κάτοικοι προέρχονταν από το Τέρνο Ευρυτανίας και έμειναν γνωστοί με το όνομα του τόπου προέλευσής τους Ντερνικαίοι – Δερνικαίοι – Δερνίκας όπως ακριβώς και με τους Τζιακουκαίους ή Τσιακουκαίους (Τσιακουκαίος = Τσιάκας από τον Κούκο).
Η εδαφική ανεπάρκεια του Πίτζιν και η αύξηση των μελών των οικογενειών των κατοίκων ανάγκασαν τους άποικους Δερνικαίους να εγκατασταθούν στην ανωτέρω περιοχή που τους παρείχε φυσική προστασία και παραγωγική γη. Τουρκικές επιθέσεις εναντίον των κατοίκων της Ντελή από τη λαγκαδιά του Καβουρορέματος (Καβρορέματος) και από τη βορειοανατολική πλευρά (Μέγα Ίσιωμα) στρατηγικά δε μπορούσαν να γίνουν γιατί ήταν καταδικασμένες σ’ αποτυχία. Αυτό το γνώριζαν πολύ καλά οι Τούρκοι και θέλοντας να ταπεινώσουν λεκτικά τους κατοίκους της περιοχής τους αποκαλούσαν ντελήδες , δηλ. ανόητους, τρελούς, και έτσι η περιοχή ονομάστηκε Ντελή. Η λέξη Ντελή έχει Τουρκική προέλευση και σημαίνει τρελός , ανόητος. Ελληνοποιήθηκε και μετεξελείχτηκε σε Δελή και χρησιμοποιείται σε πολλά ονόματα ως πρώτο συνθετικό, π.χ Δεληγιάννης, Δεληπαπάς, Δεληβοριάς κ.α. Πολύ κοντά στη Ντελή είναι και η τοποθεσία Παλιομάντρια ή Γιδομάντρια. Είναι κάτω από το χωράφι του Δημητρίου Αθανασίου Αντωνίου (Τζιμτζιρομήτρου) και το έδαφος είναι πρανές. Εκεί υπήρχε μια συστάδα μεγάλων πλατανιών όπου έκαναν μαντριά για τα μεγάλα κοπάδια από γίδια του Μοναστηριού της Ρούστιανης. Πολλοί από τους Δερνικαίους έγιναν τσομπάνηδες των αιγοπροβάτων του Μοναστηριού.
Η ευρηματικότητα των Δερνικαίων τους έκανε γνωστούς στην ευρύτερη περιοχή και στους Τούρκους. Έτσι, όταν οι Τούρκοι δυσκολεύτηκαν να μεταφέρουν μεγάλα κανόνια από τον κάμπο του Σπερχειού προς το Καρπενήσι, ανέθεσαν στον πρόγονο του Στιουμήτσιου (Δημητρίου Γ. Δερνίκα) το έργο αυτό που το έφερε σε πέρας με επιτυχία πριν την επανάσταση. Για την εκδούλευση αυτή οι Τούρκοι παραχώρησαν στο Δερνίκα την αποκλειστική χρήση βοσκότοπου στα βουνά –Οξιά.
Η περιοχή Ντελή είναι γνωστή και με το όνομα Κουφιοπλάτανος. Η ονομασία αυτή είναι μεταγενέστερη και προήλθε από μεγάλο πλάτανο που είχε κουφάλα, κοιλότητα στον κορμό του και βρισκόταν στη Λογκά του Στιουμήτσιου. Ένας τέτοιος κουφιοπλάτανος σώζεται ακόμη σήμερα στον Άμπλα του Άβαρου.
Επίσης η περιοχή αυτή είναι σε μας γνωστή με το όνομα Στέϊκα (Σιουτέϊκα). Σιουταίοι ήταν το παρωνύμιο των Δερνικαίων. Ο λόγος για τον οποίο προσκόλλησαν το παρατσούκλι αυτό στους Δερνικαίους παραμένει άγνωστος. Σιούτης σημαίνει αυτός που δεν έχει κέρατα, π.χ γίδα σιούτα. Έτσι η περιοχή έμεινε γνωστή και ως Στέϊκα.
Μετά την απελευθέρωση οι Δερνικαίοι εξελίχτηκαν σε μεγάλη φάρα και ανέδειξαν Σύμβουλο στο Κοινοτικό Συμβούλιο του χωριού μας. Κατά τη μαρτυρία του αειμνήστου Δημ. Κ. Τσεκούρα σε κάποια συνεδρίαση του Κοινοτικού Συμβουλίου ο Σύμβουλος Δερνίκας-Σιούτης παρακολουθούσε τη συνεδρίαση σιωπηλά. Όταν ήρθε η ώρα να πάρουν απόφαση ο Πρόεδρος απευθύνθηκε προς τον Σύμβουλο Δερνίκα και του είπε σκωπτικά.
-Τι έχεις να πεις και συ ρε, Σιούτη;
- Ό,τι πείτε εσείς οι κερατάδες κι εγω ο Σιούτης, απάντησε ο Δερνίκας
Δεν υπήρξε αντίλογος.
Τα ποτιστικά χωράφια, οι βοσκότοποι για τα γιδοπρόβατα και ο δασικός πλούτος της ευρύτερης περιοχής αποτέλεσαν κίνητρα παραμονής των κατοίκων στη Ντελή από την απελευθέρωση μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980. Τελευταίος κάτοικος της Ντελής που μετεγκαταστάθηκε στα Κανάλια ήταν ο Παναγιώτης Δ. Δερνίκας. Στην απογραφή του 1961 απογράφηκαν ξεχωριστά στην Ντελή 51 άτομα. Σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονταν και άτομα από τη Λακκοπούλα και το Κοντορούπακο. Σήμερα η Ντελή είναι ακατοίκητη και έρημη.
